Grad u podnožju planine, koji se kao potkovica uvio ispod nje, grad u ravnici, i iz bilo kog god pravca da mu priđete videćete plavičasta brda sa Kulom na vrhu, njegovim simbolom i znakom prepoznavanja. A kada se popnu na Kulu, njegovi stanovnici imaju privilegiju da svoj grad vide kao na dlanu. Ovako grad Vršac rečima slikaju njegovi stanovnici. A priču o jedinstvenom, vinskom Vršcu koja sledi, ispričala je Tanja Cvetićanin, asistent PR TOO Vršac.

Vršac je jedan od najstarijih gradova u Banatu, na 14 km od granice sa Rumunijom, 83 km od Beograda, sa 35 hiljadu stanovnika u samom gradu, i 52 hiljade u celoj opštini.
Od paleolita, pa kroz istoriju, na mestu današnjeg Vršca, bila su podizana naselja. Što zbog šuma punih divljači, močvara i jezera bogatih ribom, plodnih livada, svega onoga čime je obilovao ovaj predeo, ljudi su na ovom prostoru uvek nalazili razne mogućnosti za život, o čemu govore mnogobrojna arheološka nalazišta.
Naselje pod imenom Podvršan prvi put se u pisanim dokumentima pominje početkom XV veka. Iz 1494. godine potiče i zapis da je dvor ugarskog kralja Ladislava II kupio bure vršačkog vina za 10,5 zlatnih forinti. Pretpostavlja se da i utvrđenje sa Kulom datira iz XV veka, kao i manastir Mesić, za koji kažu da je u to vreme sagrađen.
Interesantno je da je period pod turskom vlašću trajao od 1552. do 1716. godine (164 godine), i da je nakon oslobađanja ušao u sastav Habzburške monarhije, od kada je krenulo plansko naseljavanje ovog kraja. Banat, koji je bio potpuno opusteo pod Turcima, naseljavaju Francuzi, Španci, Italijani i drugi narodi, ali pre svega zanatlije i vinogradari iz Nemačke. Ovaj kraj, iako se veruje da su lozu sadili još Dačani i Rimljani, definitivno je prosperirao kada je srpsko stanovništvo u suživotu sa nemačkim, počelo da se bavi vinogradarstvom i vinarstvom.
Procvat vinogradarstva i vinarstva uslovio je i procvat drugih zanata vezanih za tu delatnost. Uvek kada se razvijalo i cvetalo vinogradarstvo i grad je bio u usponu. U Vršcu je na centralnom trgu bila Pijaca kod krsta, gde je nekada stizalo preko 1.500 zaprežnih kola. Kažu da je postojalo oko 200 sorti grožđa i preko 120 vrsta vina. Koliko je Vršac bio značajan vinski grad i u međunarodnim okvirima govori podatak da je bio domaćin nekoliko kongresa vinara. Godine 1902. održan je prvi kongres vinogradara u Vršcu, na drugom, koji je imao međunarodni karakter, 1909. godine, bilo je čak 740 učesnika iz zapadne Evrope, a Vršac bio pravi sajamski grad. Kongresi su održavani i u Kraljevini SHS 1925., nakon toga 1935, 1937. godine i 1952. na kojem je osnovan Grožđebal, najlepša manifestacija posvećena grožđu i vinu. Od tada se Vinko Lozić, iz pera čuvenog Vrščanina Jovana Sterije Popovića preselio u vinski Vršac, koji je prošle, 2014. godine dobio i spomenik na centralnom trgu Svetog Teodora Vršačkog. Vinko Lozić za vreme Grožđebala, koji okupi preko 100.000 prijatelja vina, od gradonačelnika Vršca preuzima ključeve grada i tada se tri dana, koliko traje manifestacija, u Vršcu samo pije dobro vino i zabavlja.
Vrščani su smatrali da im jedna vinska manifestacija nije bila dovoljna, pa je pre tačno deset godina ustanovljena još jedna – Vinofest. To je sajam kvalitetnih vina, potpuno drugačijeg karaktera od Grožđebala, jer se osim vina iz kraja, prezentuju vina iz cele Srbije, ali i inostranstva. Ova manifestacija, uz stručna predavanja, takmičarskog je karaktera sa sve prestižnijim nagradama, koje dodeljuje izuzetno stručna komisija, čime se Vršac trudi da bude mesto gde će vinari moći da izmere kvalitet svojih vina, kao nekad.
Razvoju vinske kulture doprinosi i banatski viteški red „Sveti Teodor“, koji je na proslavi jubileja, deset godina od osnivanja, okupio sve vinske viteške redove iz Srbije (njih deset), a veliki majstor vitezova „Svetog Teodora“, Nikola Cuculj, imenovan za predsednika Saveza vinskih redova Srbije. U svojim redovima, Sv Teodor ima nekoliko ambasadora, viđenih ljudi iz javnog života, i na taj način aktivno utiče na popularizaciju i širenje vinske kulture.
Nekada je Vršac bio podeljen na dve opštine: nemačku i srpsku. U XIX veku vođena je prava građanska utakcmica među njima, bez obzira na korektan suživot ova dva naroda. I u jednom i u drugom delu grada ispod svake kuće nalazili su se podrumi, i bilo je puno vinogradara i vinara i na jednoj i drugoj strani. Kako u samom gradu, tako u Gudurici, svi su se, na neki način bavili vinogradarstvom. Trgovina vinom je kulminirala posebno izgradnjom železnice, 1856. godine, koja je omogućila izvoz većih količina vina.
Krajem XIX veka u Vršcu je bilo više od 10.000 ha vinograda, a filoksera koja je uništila zasade vinove loze u celoj Evropi, nešto je kasnije zahvatila vršačko područje. To je iskoristio švajcarski trgovac vinom Bernhard Štaub, sagradivši i opremivši veliki “Štaubov podrum” („Helvetia„ 1880), koji je uspeo tih godina da izveze dosta vina.
Vrščani su, da li zbog prirodnih uslova, svoje vrednoće, oblika potkovice svoga grada ili nečega drugog, imali sreću. Bilo je izuzetno rodnih godina, koje se uticale na to da se cena vina određivala u odnosu na rod grožđa u ovom kraju.
Vrščani svesni bogate tradicije svoga grada osećaju veliku obavezu da usled svih tih istorijskih okolnosti i dešavanja, na najbolji način dalje promovišu Vršac i njegovu okolinu, kao vinski kraj.
Manifestacije Grožđebal, Vinofest, Dan mladog vina, najveći vinski podrum u Srbiji „Vršački vinogradi“ i sve veći broj porodičnih vinarija, sa Vinskim putem na kojem se nalazi Vršac sa vinskim selom Guduricom i još nekim selima, polako vraćaju ovaj grad u društvo svetski značajnih gradova prepoznatljivih po vinu.